ภุญฺชนฺโต โภชนํ กปฺป-มกปฺปํ วา นิเสธยํ;

ปวาเรยฺยาภิหฏํ กปฺปํ, ตนฺนาเมน อิมนฺติ วาฯ

[79]

ลาชา ตํสตฺตุภตฺตานิ, โครโส สุทฺธขชฺชโก;

ตณฺฑุลา ภฏฺฐปิฏฺฐญฺจ, ปุถุกา เวฬุอาทินํฯ

[80]

ภตฺตํ วุตฺตาวเสสานํ, รสยาคุ รโสปิ จ;

สุทฺธยาคุผลาทีนิ, น ชเนนฺติ ปวารณํฯ

[81]

ปวาริเตน วุฏฺฐาย, อภุตฺเตน จ โภชนํ;

อติริตฺตํ น กาตพฺพํ, เยน ยํ วา ปุเร กตํฯ

[82]

กปฺปิยํ คหิตญฺเจวุ-จฺจาริตํ หตฺถปาสคํ;

อติริตฺตํ กโรนฺเตวํ, ‘‘อลเมต’’นฺติ ภาสตุฯ

[83]

น กเรนุปสมฺปนฺน-หตฺถคํ เปสยิตฺวาปิ;

กาเรตุํ ลพฺภเต สพฺโพ, ภุญฺชิตุํ ตมการโกติฯ

8. กาลิกนิทฺเทโส

กาลิกา จาติ –

[84]

ปฏิคฺคหิตา จตฺตาโร, กาลิกา ยาวกาลิกํ;

ยามกาลิกํ สตฺตาห-กาลิกํ ยาวชีวิกํฯ

[85]

ปิฏฺฐํ มูลํ ผลํ ขชฺชํ, โครโส ธญฺญโภชนํ;

ยาคุสูปปฺปภุตโย, โหนฺเตเต ยาวกาลิกาฯ

[86]

มธุมุทฺทิกสาลูก-โจจโมจมฺพชมฺพุชํ;

ผารุสํ นคฺคิสนฺตตฺตํ, ปานกํ ยามกาลิกํฯ

[87]

สานุโลมานิ ธญฺญานิ, ฐเปตฺวา ผลโช รโส;

มธูกปุปฺผมญฺญตฺร, สพฺโพ ปุปฺผรโสปิ จฯ

[88]

สพฺพปตฺตรโส เจว, ฐเปตฺวา ปกฺกฑากชํ;

สีโตทมทฺทิโตทิจฺจ-ปาโก วา ยามกาลิโกฯ

[89]

สปฺปิโนนีตเตลานิ , มธุผาณิตเมว จ;

สตฺตาหกาลิกา สปฺปิ, เยสํ มํสมวาริตํฯ

[90]

เตลํ ติลวเสรณฺฑ-มธุสาสปสมฺภวํ;

ขุทฺทาภมรมธุกริ-มกฺขิกาหิ กตํ มธุ;

รสาทิอุจฺฉุวิกติ, ปกฺกาปกฺกา จ ผาณิตํฯ

[91]

สวตฺถุปกฺกา สามํ วา, วสา กาเล อมานุสา;

อญฺเญสํ น ปเจ วตฺถุํ, ยาวกาลิกวตฺถุนํฯ

[92]

หลิทฺทิํ สิงฺคิเวรญฺจ, วจตฺตํ ลสุณํ วจา;

อุสีรํ ภทฺทมุตฺตญฺจาติวิสา กฏุโรหิณี;

ปญฺจมูลาทิกญฺจาปิ, มูลํ ตํ ยาวชีวิกํฯ

[93]

พิฬงฺคํ มริจํ โคฏฺฐ-ผลํ ปิปฺผลิ ราชิกา;

ติผเลรณฺฑกาทีนํ, ผลํ ตํ ยาวชีวิกํฯ

[94]

กปฺปาสนิมฺพกุฏชปโฏลสุลสาทินํ;

สูเปยฺยปณฺณํ วชฺเชตฺวา, ปณฺณํ ตํ ยาวชีวิกํฯ

[95]

ฐเปตฺวา อุจฺฉุนิยฺยาสํ,

สรสํ อุจฺฉุชํ ตจํ;

นิยฺยาโส จ ตโจ สพฺโพ,

โลณํ โลหํ สิลา ตถาฯ

[96]

สุทฺธสิตฺถญฺจ เสวาโล, ยญฺจ กิญฺจิ สุฌาปิตํ;

วิกฏาทิปฺปเภทญฺจ, ญาตพฺพํ ยาวชีวิกํฯ

[97]

มูลํ สารํ ตโจ เผคฺคุ, ปณฺณํ ปุปฺผํ ผลํ ลตา;

อาหารตฺถ มสาเธนฺตํ, สพฺพํ ตํ ยาวชีวิกํฯ

[98]

สพฺพกาลิกสมฺโภโค, กาเล สพฺพสฺส กปฺปติ;

สติ ปจฺจเย วิกาเล, กปฺปเต กาลิกตฺตยํฯ

[99]

กาลยามมติกฺกนฺตา , ปาจิตฺติํ ชนยนฺตุโภ;

ชนยนฺติ อุโภเปเต, อนฺโตวุตฺถญฺจ สนฺนิธิํฯ

[100]

สตฺตาหกาลิเก สตฺต, อหานิ อตินามิเต;

ปาจิตฺติ ปาฬินารุฬฺเห, สปฺปิอาทิมฺหิ ทุกฺกฏํฯ

[101]

นิสฺสฏฺฐลทฺธํ มกฺเขยฺย, นงฺคํ นชฺโฌหเรยฺย จ;

วิกปฺเปนฺตสฺส สตฺตาเห, สามเณรสฺสธิฏฺฐโต;

มกฺขนาทิญฺจ นาปตฺติ, อญฺญสฺส ททโตปิ จฯ

[102]

ยาวกาลิกอาทีนิ, สํสฏฺฐานิ สหตฺตนา;

คาหาปยนฺติ สพฺภาวํ, ตสฺมา เอวมุทีริตํฯ

[103]

ปุเร ปฏิคฺคหิตญฺจ, สตฺตาหํ ยาวชีวิกํ;

เสสกาลิกสมฺมิสฺสํ, ปาจิตฺติ ปริภุญฺชโตฯ

[104]

ยาวกาลิกสมฺมิสฺสํ, อิตรํ กาลิกตฺตยํ;

ปฏิคฺคหิตํ ตทหุ, ตทเหว จ ภุญฺชเยฯ

[105]

ยามกาลิกสมฺมิสฺสํ, เสสเมวํ วิชานิยํ;

สตฺตาหกาลิกมิสฺสญฺจ, สตฺตาหํ กปฺปเตตรนฺติฯ

9. ปฏิคฺคาหนิทฺเทโส

ปฏิคฺคาโหติ –

[106]

ทาตุกามาภิหาโร จ, หตฺถปาเสรณกฺขมํ;

ติธา เทนฺเต ทฺวิธา คาโห, ปญฺจงฺเควํ ปฏิคฺคโหฯ

[107]

อสํหาริเย ตตฺถชาเต, สุขุเม จิญฺจอาทินํ;

ปณฺเณ วาสยฺหภาเร จ, ปฏิคฺคาโห น รูหติฯ

[108]

สิกฺขามรณลิงฺเคหิ, อนเปกฺขวิสคฺคโต;

อจฺเฉทานุปสมฺปนฺน-ทานา คาโหปสมฺมติฯ

[109]